Schroef/Aandrijfsysteem

Schroeven en Aandrijfsystemen voor de watersport

Een groot deel van de schroef en schroefas en ook de saildrive van uw schip is alleen te bewonderen als uw schip op het droge staat. De schroefas zit dan wel aan de motor vast maar na enkele decimeters verdwijnt het grootste deel door een “gat” in de bodem naar buiten. Het zelfde geld voor de saildrive. Er is bij een saildrive dan wel geen sprake van een schroefas die zichtbaar is maar in de constructie zitten wel degelijk assen en tandwielen die de schroef aandrijven. 

Naast de motor hebben deze overbrengingen ook de nodige aandacht nodig. Vergelijk dit alles maar met de schoten waarmee de zeilen aan een zeilschip vast zitten. Zij zorgen er voor dat de krachten van de zeilen over worden gebracht naar het schip. De krachten die de motor opwekt worden overgebracht naar de schroef die er voor zorgt dat het schip in beweging komt. Stelt u zich even voor dat uw motor 50 pk levert. Deze 50 pk duwt door middel van de schroef en schroefas tegen uw schip. Stel nu eens dat dit alles niet goed verankert in uw schip zou staan, dan zou bij de eerste de beste keer dat u vol gas geeft de hele constructie in uw voorhut liggen bij wijze van spreken.

 
Daarom is het interessant om eens te kijken waar de hele constructie van motor en schroefas mee vast zitten en waarom het zo nu en dan uw aandacht nodig heeft. De motor staat in het schip op een daarvoor verstevigde fundatie. Via een aantal verstelbare bouten kan de motor nu exact recht achter de schroefas worden uitgericht. Vaak zijn deze bouten gevat in rubberblokken om de trilling van de motor niet over te brengen op het schip. Dit uitrichten van de motor is uiterst precies werk. Wanneer dit niet goed is gedaan zal dit leiden tot snelle slijtage en lekkages. Aan de motor zit, aan de achterkant, de keerkoppeling. Dit is een schakelunit om voor en achteruit te varen. Via een flexibele koppeling is er een verbinding met de schroefas. De “flexkoppeling” zorgt, net als de rubber motorsteunen ervoor, dat de trillingen van de motor worden gedempt en de daarop volgende druklager en glandlager minder worden belast. Wanneer het motorvermogen fors toeneemt, komen we in enkele gevallen een druklager tegen. Om te voorkomen dat de stuwkracht die de schroef levert direct op de motor wordt uitgeoefend vangt dit druklager die krachten op. Een druklager is natuurlijk op zijn eigen fundatie bevestigd. Ook heeft het druklager vaak de functie van flexkoppeling. In de watersport komt dit lager wat minder vaak voor. Bij kleine vermogens is er zelfs geen flexkoppeling aanwezig. Nu verdwijnt de schroefas in de gland of schroefaskoker. Hier wordt het buiten water tegengehouden. Er zijn nogal wat systemen hiervoor:

• Watergesmeerde glandlager
• Oliegesmeerde glandlager
• Vetgesmeerde glandlager
• Radiale afdichting
• Axiale afdichtingen

Eenmaal buiten het schip gekomen wordt de schroefas soms ondersteund door een uithouder. Deze vaak bronzen uithouder bevat aan het eind een neopreen lagerbus. Aan het eind is uiteindelijk de schroef gemonteerd. Op de schroefas komt u in de buurt van de schroef de anode en e.v. een schroefas touwsnijder tegen.

Wat voor controle kunt u op al deze onderdelen uitvoeren?
Uw gebruiksaanwijzingen zullen hier vaak specifieke beschrijvingen van geven maar hier volgen een paar tips:

• Motorsteunen: Zijn de rubberblokken nog in takt en zitten de moeren (stevig) vast.
• Flexkoppeling: Ontbreken er geen bouten of inbusschroeven (hierdoor ontstaat onbalans) en is de rubberverbinding intact (indien zichtbaar).
• Druklager: Zijn alle verbindingen met de fundatie intact en de rubbers niet gescheurd.
• Voor het gland en schroefaskoker valt en staat de controle met het gemonteerde systeem. Belangrijk is dat als het schip stil ligt er zich geen lekkage voordoet. Bij sommige systemen mag er een enkele druppel water lekken tijden het draaien.
• Oliegesmeerde systemen: Het oliepotje dat met een slangetje in verbinding staat met een bus om de schroefas moet heldere olie bevatten. Het niveau moet constant blijven en de olie moet helder zijn. Is de olie mat dan wijst dit op water in de olie en dus defecte keerringen. Deze keerringen eens in de twee jaar vervangen.
• Vetgesmeerde systemen: Zit er voldoende en het juiste vet in de vetpot?
• Wanneer er van pakkingskoord gebruik wordt gemaakt moet de pakkingdrukring met zijn moeren altijd nog wat kunnen worden aangedraaid. Is dit niet meer mogelijk dan moet het koord vernieuwd worden. Let op draai de moeren nooit te vast aan. De schroefas loopt dan veel te zwaar en het gland wordt veel te heet.
• Wanneer het schip op het droge staat kijkt u of er niet teveel speling op het lager in de uithouder zit.
• Is de schroefasanode niet teveel aangevreten door elektrolyse? Door het draaien van de schroef en schroefas ontstaat er een elektrisch veld dat uw metalen onderwaterschip en onderdelen weg doet vreten. Zorg altijd voor de juiste anode:
  o       Zinkanodes voor zout water
  o       Aluminium anodes voor zoet en brak water
  o       Magnesium anodes alleen voor zoet water

Ook de schroef wordt bekeken en moet vrij zijn van pokken (zout water) Een schroef die vol gegroeid is met deze schelpjes zal minder dan de helft van haar rendement op leveren en uw motor kan zijn energie niet kwijt en gaat roken en slecht lopen. De bladen mogen niet verbogen zijn of ernstige bramen hebben. Reparatie kan het beste door gespecialiseerde bedrijven worden uitgevoerd. Antifouling heeft geen zin op een schroef, het kost vermogen en zal door de rotatie snel verdwijnen ook kan het onbalans veroorzaken.

Saildrive
De saildrive, niet te verwarren met de Z drive die in de beroepswereld worden gebruikt, heeft door zijn gesloten behuizing minder controle punten. Ook hier is gebruiksaanwijzing een goede leidraad. Belangrijk is dat het olieniveau wordt gecontroleerd en dat de olie helder is. Matte en melkachtige olie duidt op water en dat is rampzalig voor tandwielen en overbrengingen. Ook hier zijn waarschijnlijk keerringen de oorzaak. De zware rubbermachet die deze aandrijving omsluit dient ieder jaar van binnen en van buiten te worden gecontroleerd. De hekdrive die u veel ziet in de wereld van sportboten heeft veel weg van saildrive. Ook de hekdrive verdient dezelfde aandacht als de saildrive.

Moderne IPS (Inboard Performance System) is een revolutionair nieuw aandrijfsysteem. In vergelijking tot schepen voorzien van een schroefasaandrijving heeft IPS een hogere efficiency, hogere topsnelheden en snellere acceleratie. Het systeem heeft wat weg van de draaibare schroeven van de Z drive. Met lage snelheid manoeuvreren in jachthavens en haarscherp varen met hoge snelheden gaat net zo eenvoudig als het besturen van uw auto. Ze komen nog niet zoveel voor maar in de toekomst zullen we hier meer van horen en zien.

Gerelateerde artikelen:

Scheepsdieselmotoren | Boegschroef en hekschroef | Contolebeurt of revisie | Motorrevisie | De kop is er af

Advertentie

Deel dit met andere watersporters

Laatste nieuws

• 25.04.21 Praktijktest verrekijkers NOBLEX
• 04.02.21 Nieuw boek: Varen naar de Wadden
• 21.01.21 Botenbeurs Düsseldorf ook afgelast
• 17.12.20 Getijden tabellen 2021 gratis op WatersportAlmanak
• 15.12.20 Nieuw en handig boek over varen in Duitsland
• 07.05.20 Watersport- en recreatiesector woedend
• 28.03.20 Jachthavens Waddeneilanden gesloten
• 17.03.20 Motorboot Sneek afgelast
• 13.03.20 Hiswa afgelast vanwege Corona virus
• 06.03.20 GPS Trackers gewild in de watersport